آموزش و تدریس تار و سه تار در کرج و تهران

آموزش و تدریس تار.آموزش و تدریس سه تار. یک جلسه رایگان:آموزش مقدماتی، آشنایی با مبانی و مشاوره..مبتدی، پیشرفته. تلفن:09361890088

آموزش و تدریس تار و سه تار در کرج و تهران

آموزش و تدریس تار.آموزش و تدریس سه تار. یک جلسه رایگان:آموزش مقدماتی، آشنایی با مبانی و مشاوره..مبتدی، پیشرفته. تلفن:09361890088

معرفی ساز سه تار


نگاره ای از دوره صفویه

نگاره ای از دوره صفویه

در مسیر تکامل عود باستان ایران و تنبور خراسان قرار دارد. این ساز در نقوش مربوط به دوره ی ساسانی و حتی قبل از آن دیده می شود، از این رو عمر این ساز را می توان بیش از 1000 سال تخمین زد.که رفته رفته در طول تاریخ تغییراتی در شکل ظاهری و پرده بندی آن داده شده و به صورت سه تار امروزی در آمده است .

این ساز در زمان میرزا علی اکبر خان فراهانی و پسران او میرزا عبدالله و آقا حسینقلی (اواخر دوران قاجار) مانند تار جزو سازهایی بوده که ردیف موسیقی ایرانی با آن نواخته می شده است و تا امروز ادامه پیدا کرده و در حال حاضر جای خود را در موسیقی به عنوان یک ساز مستقل ایرانی مانند تار باز کرده است.

سه تار از سازهای ملی ایران است و از آنجایی که مربوط به هیچ قوم و یا منسوب به ناحیه ای خاص نمی باشد، سازی شهری به حساب می آید و در دسته بندی سازها نیز به واسطه داشتن سیم (زه) و نواختن با مضراب ، در دسته ی سازهای زهی مضرابی قرار می گیرد.

سه تار با ویژگیهای خاص خود همواره در طول تاریخ مورد توجه هنر دوستان ، شعرا ، عشاق و... قرار گرفته و بسیاری از بزرگان تصوف و عرفان ، در سیاحت معنوی خود از این ساز بهره جسته اند.

سه تار درونی ترین و متمرکز ترین ساز است، آن را بیشتر برای دل خود می نوازند تا برای دیگری.(ژان دورینگ)

میرزا علی اکبر خان فراهانی ، پدر ردیف

میرزا علی اکبر خان فراهانی ، پدر ردیف

* این تنها تصویر موجود از مرحوم «آقا علی اکبر خان فراهانی» است که « صنیع الملک » نقاش دوره قاجار و عموی کمال الملک آن را نقش کرده ، هرچند که معلوم نیست که آیا میرزا علی اکبر خان این ردیف ها را خود جمع آوری کرده یا از پدرانش سینه به سینه به او ارث رسیده ، اما باید او را پدر موسیقی ردیف دستگاهی ایران دانست که امروز در دست ماست . او در تار نوازی هم سر آمد هم عصرانش بود و به همین دلیل ارج و قرب فراوانی نزد ناصرالدین شاه داشت. . جالب است که ساز او که در این تصویر می بینید ، برای خود اسمی داشته ،قلندر . او در جوانی فوت شد و مهم ترین شاگردش یعنی میرزا غلامحسین فراهانی برادر و به قولی پسر عموی او با همسرش ازدواج می کند و تربیت فرزندان جناب میرزا را بر عهده می گیرد . از دیگر شاگردان او می توان به « کوکب خانم » ،« میرزا عیدالله خان علاءالملک » ، « مسعود میرزا » و « سلطان خانم» اشاره کرد. { عکس موزه موسیقی}

خصوصیات سه تار

1) به نسبت دیگر سازها ، دارای حجم صوتی کم ، ولی در عین حال لطیف ، نافذ ، ظریف و دلنشین است.

2) بین سازهای مضرابی در موسیقی ردیف ، تنها سازی است که مضراب مجزا نداشته و با ناخن سبابه* نواخته می شود. در نتیجه احساس مخصوصی به نوازنده دست داده و صمیمیت بیشتری بین او و سازش بر قرار می شود.

3) کوچکی جثه ، وزن کم و بغل گرفتن ساز هنگام نواختن ، در برقراری ارتباط معنوی بین ساز و نوازنده بسیار موثر است .

4) کمی حجم صوت این ساز عاملی شده تا کمتر چهره ی عمومی پیدا کند و از طرفی موقعیت خاص خود را در خلوت نوازنده و شنونده تحکیم بخشد.

5) چون مضراب سه تار در حالت معمولی به چند سیم برخورد می کند ، امکان ایجاد کوک های متنوع و چند صدا بر روی این ساز وجود دارد ( نظیر شیوه های نوینی که استاد احمد عبادی در کوک سه تار ایجاد نمود و مشتمل بر هفتاد کوک می باشد).

6) به علت محدودیت تعداد سیم ، عدم وجود عوامل تغییر دهنده صدا ، مثل هم کوکی سیم ها ، نداشتن پوست ( برخلاف ) تار و ... صدای این ساز خالص و نافذ بوده و از طرفی کمتر دچار تغییر کوک در حین نواختن می شود.

7) از معدود سازهایی است که همنوازی آن ( گروه نوازی سه تار ) از زیبایی خاصی بر خور دار است.

نمونه مضراب سه تار           

*تذکر: کسانی که ناخن شکننده و یا امکان بلند کردن ناخن سبابه را ندارند ، می توانند از مضراب هایی که به این منظور ساخته شده اند استفاده نمایند.

اجزاء سه تار 

کاسه : جعبه صوتی سه تار می باشد که از جنس چوب توت است.

دسته : پرده های ساز روی آن بسته می شوند ، جنس آن از چوب گردو است.

صفحه: چوب توت نازک که روی کاسه را پوشانده است و خرک روی آن قرار دارد.(مهم ترین عامل خوش صدایی در سه تار صفحه آن است.)

سوراخهای روی صفحه: این سوراخها برای تنظیم صدای ساز ایجاد می شوند.

سر دسته : قسمتی از دسته که گوشی های ساز در آن قرار دارند.

گوشی: انتهای سیم به آن بسته می شود و با چرخاندن آن ساز کوک می شود . جنس آن معمولا" از چوب گردو است.

پرده: از جنس روده است که روی دسته بسته می شود و محل نتها را معین می کند .

خرک: از چوب سا خته می شود و سیم ها از روی آن عبور می کند.

شیطانک : از استخوان ساخته می شود و سیمها از روی آن عبور می کنند .

سیم گیر :در انتهای کاسه نصب می شود و انتهای سیم ها را نگاه می دارد . جنس آن از شاخ قوچ ، چوب شمشاد جنگلی یا فوفل است.

سیم : سه تار چهار سیم فلزی دارد که با ضربه ناخن انگشت سبابه به ارتعاش در می آیند.

شیار کنار دسته : شیاری است که در موقع بستن پرده ها از آن استفاده می شود.

سه تار امروزی به رغم نامی که از گذشته برایش به یادگار باقی مانده دارای چهار سیم است. که در قدیم سه سیم (تار) داشته، بروایتی مشتاق علیشاه کرمانی (شهادت 1306 ه.ق) عارفی که با سه تار و موسیقی آشنایی داشته سیم دیگری بین سیم دوم و سوم اضافه کرده و اینک سه تار در حقیقت چهار سیم یا چهار تار دارد . این سیم را واخوان و بعضی ها سیم مشتاق می نامند.نکته قابل توجه در عمل مشتاق علیشاه انتخاب محل قرار دادن سیم چهارم است.آیا می دانید چرا مشتاق علیشاه سیم چهارم را افزود ؟ جواب در قسمت مقالات وبسایت.

ابعاد سه تار

با توجه به تنوع الگوه های ساخت سه تار ، که از نظر ابعاد صفحه ، دسته ، کاسه و... با هم اختلاف دارند. سه تار هایی با ظاهر متفاوت نیز وجود دارد. به طور متوسط طول سه تار از نوک دسته تا سیم گیر حدودا" 86 سانتیمتر ، از شیطانگ تا سیم گیر 72 سانتی متر و طول ارتعاش آزاد آن ( از خرک تا شیطانک ) حدودا" 67 سانتی متر می باشد.

وتر (سیم )سه تار از بالا به پایین بدین ترتیب هستند:

وتر بم (سیم بم) با سیمی قطر تقریبی 25-35 میکرون از جنس برنج ،وتر مشتاق (سیم واخوان) با سیمی به قطر 18-20 میکرون از جنس فولاد ، وتر زیر ( سیم دوم ) با سیمی به قطر تقریبی 18-20 میکرون از جنس برنج ، وتر حاد ( سیم اول ) با سیمی به قطر تقریبی 18-20 میکرون از جنس فولاد.

 تنظیم پرده های سه تار

همان طور که می دانید ،طول سیم از شیطانک تا سیم گیر، به نسبت های خاصی تقسیم می شود که این تقسیمات به کمک پرده های ساز و خرک شکل می گیرد . از این رو ، بعداز هر بار پرده بندی ( یا بر روی ساز جدید ) باید موقعیت پرده ها بر روی دسته دقیقا" تعیین شود . مطالب زیر در مکان یابی چند پرده ی اصلی شما را یاری می کند.

نحوه نواختن سه تار

از اصول بنیادی نوازندگی سازهای زهی ، مضرابی موسیقی ایرانی ، آن است که هیچ گاه نغمه ای (نتی) به صورت تنها اجرا نمی شود . بلکه همیشه بایک صدای واخوان پشتیبانی می شود. ( واخوان عبارت است از اجرای مداوم یک یا چند صدا در طول اجرای قطعه ) تقریبا" در تمامی سازهای زهی مضرابی همانند انواع تنبور و دوتار درموسیقی نواحی معاصر ایران در مناطق مختلف خراسان (شمال ،شرق) گلستان (ترکمن) مازندران ، کرمانشاه ، آذربایجان ( شرقی و غربی ) آن است که همواره یکی از سیم ها وظیفه اجرای ملودی و دیگری که معمولا" به فاصله چهارم و یا پنجم نسبت به سیم اول کوک شده نقش واخوان را به عهده دارد . در نوازندگی سه تار معاصر به شیوه قدما نیز مضراب به گونه ای نواخته می شود که همواره هنگامی که سیمی به ارتعاش در می آید سیم بالای آن به عنوان واخوان به ارتعاش در می آید.

( آنچه دیدم از نوای زندگی نا مبتذل ناله ی سیم سه تارم بود و دیوان غزل ) شهریار

قیمت سه تار (مشقی و حرفه ای)

سه تار یکی از ارزانترین سازهایی است که با قیمت های مناسب به نسبت شناخت خریدار و سازنده آن از 30  هزار تومان تا 50 میلیون

تومان وجود دارد.اصولا" سازهای مشقی توسط سازندهای مختلف و تا قیمت 500 هزار تومان میباشد.و سازهایی که از لحاظ ساختار و

صنعت دارای صدایی خوب هستند معمولا از 1 میلیون تومان به بالا میباشد.و اصولا" سازهایی که از 1 میلیون تومان به بالا ارائه می شود

توسط سه تار سازان حرفه ای که اسامی آنها در قسمت سه تار سازان وبسایت آمده است ساخته می شود.و معمولا" این سه تار ها در

فروشگاهها ی وسایل موسیقی وجودندارند،و میبایستی از خود سازنده به صورت سفارشی تهیه شود.(درصورت نیاز با ما تماس بگیرید)

آیا میدانید ؟بیشترین شهری که در آن سه تار سازی رایج است کنگاور کرمانشاه است، مثل ساختن دف که در کردستان رایج است .

ساختن سه تار در کنگاور متداول است .وبه قول استاد مرادی در هر خانه ای بزنی با یک سه تار ساز روبرو میشی.

توسط وبسایت سه تار و www.3tar.ir

نت نویسی موسیقی از چه زمانی وارد ایران شد؟

نت نویسی را برای اولین مرتبه ، چند نفر فرانسوی در ایران معرفی کردند که مهمترین آنان شخصی به نام آلفرد ژان باتیست لومر بود که درسال 1868 میلادی= [ 1247 ] خورشیدی به دعوت دولت به ایران آمد . قصد از دعوت لومر ، بیش تر معرفی موسیقی نظامی به شیوه غربی در ایران بود. به عقیده استاد نورعلی برومند ، کار لومر اثر ناچیزی بر موسیقی سنتی ایران به جا گذاشته است ،گرچه بعضی از موسیقی دانان ایرانی از جمله درویش خان از او تعلیماتی دیده بودند . لومر کارخود را آغاز نمود بدون اینکه زبان فارسی بداند . به شاگردانی که از موسیقی اروپائی و حتی خواندن و نوشتن آگاهی نداشتند نت نویسی و گام و دیگر اصول موسیقی را آموخت وچندان در کارخود کوشا و فعال بود که طی چند سال به تشکیل موسیقی عالی نظامی همت گمارد.سپس دبیرستان موسیقی دایر نمود که در آن آموزش کلیه دروس موسیقی ، ازجمله هارمونی و ارکستراسیون نظام وسلفژ و نواختن سازهای بادی و پیانو و ریاست آن نیز بر عهده خودش بود.شاگردانی که طی مدت 6 سال زیر نظر لومر آموزش دیده بودند ازکسان ورزیده و برجسته شدند که در نواختن بیشتر سازها مهارت یافتند.ولی در این میان پس از بازگشت استاد علی نقی وزیری از آلمان در سال 1302 (ش) اولین مدرسه واقعی موسیقی را تاسیس کرد. نت خوانی و قواعد نت نویسی و تار و ویولن و پیانو تعلیم میداد. اولین کسی  که نت نویسی را در موسیقی ایران به کار برد ،وزیری بود. دستورتار او دقیقا" بدین منظور تنظیم شده بود. او ردیف میرزا عبدالله و بخشی از ردیف حسینقلی را در زمان حیات آنان با شرکت در درسهای این دو تن و پیدا کردن نت ها به همراه آنان آوا نویسی کرد. بدبختانه این کار ارزشمند گم شده است.(جهت آشنایی بیشتر با استاد علینقی وزیری به کتاب سرگذشت موسیقی ایران جلد دوم نوشته روح الله خالقی مراجعه نمایید.)

استاد علینقی وزیری      

(تحقیق و برسی توسط وبسایت 3tar.ir از کتاب نورعلی برومند زنده کننده موسیقی اصیل ایرانی به کوشش احمد کریمی انتشارات دوست - تهران 1380 - و کتاب تاریخ موسیقی ایران نوشته: روح انگیز راهگانی،تهران نشر پیشرو1377 - و سنت و تحول موسیقی ایران نوشته ژان دورینگ- ترجمه سودابه فضائلی انتشارات توس - 1383 تهران.)

آموزش و تدریس تار

شرکت در کلاس آموزش سه تار و تار در همه سنین امکان پذیر است. اموزش تار و سه تار به دو روش انجام می شود:

- روش سنتی گوشی یا سینه به سینه و یا مکتبخانه ای

روش نوین تدریس از روی کتاب

کلاسهای موسیقی (آموزش تار) به صورت جلسات خصوصی و نیمه خصوصی برگزار می شود و مدرس تار در طول جلسه به آموزش درس جدید تار و رفع اشکالات تئوری و عملی هنرجو می پردازند.

 

ساز شناسی تار

تار از سازهای زهی و ایرانی است که با زخمه نواخته می‌شود.

در گذشته تار ایرانی پنج سیم (یا پنج تار) داشت. غلامحسین درویش یا درویش خان سیم ششمی به آن افزود که همچنان به کار می‌رود.

تار در لغت ایرانی به معنی زه، سیم و از لحاظ ساز شناسی از گروه سازهای زهی مضرابی است.

ساز تار به سازسه تاراز جهاتی مشابه است و از یک خانواده محسوب می شوند. شیوهٔ نوازندگی زخمهٔ عادی در تار به صورت راست (از بالا به پایین) است ولی در سه‌تار بالعکس است (از پایین به بالا). این دو ساز از نظر تعداد پرده‌ها نیز با هم شباهت دارند.

از نوازندگان پیشین ساز تار می توان از اساتیدی چون :آقا علی‌اکبر خان فراهانی،آقا حسینقلی، میرزاعبدالله، درویش خان، اسماعیل ساقی، علینقی وزیری، موسی معروفی، نصرالله زرین‌پنجه،علی‌اکبر شهنازی،مرتضی نی‌داوود،عبدالحسین شهنازی، غلامحسین بیگجه‌خانی، لطف‌الله مجد، عطا جنگوک، فریدون حافظی، جلیل شهناز، محمدرضا لطفی

تار سازی است که اگر نوازنده بر آن چیره شود، می‌تواند با آن کارهای زیبا و ماندگاری بیافریند. این ساز به خوبی توانایی تک نوازی و هم نوازی را دارا می‌باشد.

سن آموزش تار

اموزش ساز تار در همه سنین امکان پذیر است. کودکان از حدود 7سالگی می توانند به  یادگیری تار بپردازند ولی شروع کلاس آموزش تار بهتر است بعد از گذراندن دوره اموزش موسیقی کودک (ارف) باشد . نوجوانان و بزرگسالان هم  می توانند به آموزش تار بپردازند .آموزش موسیقی در هیچ سنی دیر نیست و علاوه بر اینکه  بعنوان تفریح  محسوب می شود می تواند در  تقویت حافظه و توانایی های ذهنی، و هماهنگی چشم ودست نقش  داشته باشد.

میزان تمرین آموزش تار

پیشرفت در یادگیری موسیقی و کلیه  رشته های هنری بتدریج و به آرامی انجام می شود و برای موفقیت  و کسب مهارت، تمرین و ممارست لازم است. پیشرفت هنرجویان در نواختن تار بستگی به میزان تمرین و استعداد آنها دارد و تمرین روزانه و مداوم معمولا کارایی بیشتری دارد.

 از سایت:http://www.matinmi.com